اضطراب اجتماعی (به Ø§Ù†Ú¯Ù„یسی: social anxiety disorder)‏ یا Ù‡Ø±Ø§Ø³ اجتماعی Ù†ÙˆØ¹ÛŒ اضطراب است Ú©Ù‡ با ترس Ùˆ اضطراب شدید در موقعیتهای اجتماعی شناخته Ù…ÛŒ‌شود Ùˆ حداقل بخشی از فعالیتهای روزمره شخص را مختل Ù…ÛŒ‌کند.^[Û±] Ø§Ø¶Ø·Ø±Ø§Ø¨ اجتماعی یک اختلال بسیار ناتوان کننده‌است Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ‌تواند بسیاری از جنبه‌های زندگی فرد را مختل کند. در موارد شدید اضطراب اجتماعی Ù…ÛŒ‌تواند کیفیت زندگی فرد را تا حد نازلی کاهش دهد. بعضی از مبتلایان ممکن است هفته‌ها از خانه خارج نشوند یا از بسیاری موقعیتهای اجتماعی مانند موقعیتهای شغلی Ùˆ تحصیلی خود صرفنظر کنند.
اضطراب اجتماعی Ù…ÛŒ‌تواند از نوع خاص یا specific (زمانی Ú©Ù‡ فقط برخی موقعیتهای اجتماعی خاص موجب اضطراب Ù…ÛŒ‌شود. مثل سخنرانی در حضور جمع) یا از نوع فراگیر(Generalized) باشد. اضطراب اجتماعی فراگیر عموما شامل نوعی نگرانی شدید، مزمن Ùˆ پایدار Ù…ÛŒ‌شود Ú©Ù‡ فرد از قضاوت دیگران در مورد ظاهر یا رفتارش Ùˆ یا خجالت کشیدن Ùˆ تحقیر شدن در حضور دیگران دارد. در حالی Ú©Ù‡ شخص مبتلا معمولاً متوجه غیرمنطقی بودن یا زیاده روی در این احساس ترس Ùˆ نگرانی Ù…ÛŒ‌شود ولی غلبه کردن بر این ترس برایش بسیار سخت است. حداکثر حدود Û±Û³Ù«Û³ درصد مردم در مقطعی از زندگی خود معیارهای هراس اجتماعی را دارا هستند Ú©Ù‡ نسبت مردان به زنان مبتلا Û² به Û³ است.^[Û²]
علائم جسمی Ú©Ù‡ معمولاً همراه اضطراب اجتماعی هستند شامل سرخ شدن، تعریق زیاد، لرزش، تپش قلب، احساس دل آشوب Ùˆ لکنت زبان Ù…ÛŒ‌شود. در موارد نگرانی Ùˆ ترس شدید حملات اضطرابی(panic attack) نیز ممکن است اتفاق بیافتد. تشخیص Ùˆ دخالت زودهنگام در این اختلال Ù…ÛŒ‌تواند به حداقل شدن علائم Ùˆ کند شدن پیشرفت آن Ú©Ù…Ú© قابل توجهی کند Ùˆ از بروز عوارض بعدی نظیر افسردگی شدید جلوگیری نماید. بعضی از مبتلایان از الکل یا مواد مخدر Ùˆ روانگردان برای کاهش ترس، افزایش اعتماد به نفس Ùˆ عملکرد اجتماعی بهتر استفاده Ù…ÛŒ‌کنند.
با توجه به اینکه این اختلال در بسیاری از نقاط جهان چندان شناخته شده نیست Ùˆ ناشی از اختلالات شخصیتی فرض Ù…ÛŒ‌شود مبتلایان به هراس اجتماعی معمولاً به خود درمانی روی Ù…ÛŒ‌آورند. عامل دیگری Ú©Ù‡ در این مساله موثر است پرهیز مبتلایان از مراجعه به پزشک به علت خود اختلال است. این مسایل احتمال اعتیاد به مواد مخدر، روانگردان Ùˆ تداخلات خطرناک دارویی را افزایش Ù…ÛŒ‌دهد. فرد مبتلا را Ù…ÛŒ‌توان به روشهای دارویی یا روان درمانی یا هر دو درمان کرد. تحقیقات نشان داده درمان رفتاری- شناختی (cognitive behavior therapy) بصورت فردی یا گروهی در درمان اضطراب اجتماعی موثر است. هدف این روش تغییر الگوهای فکری Ùˆ واکنشهای فیزیکی فرد در موقعیتهای اضطراب زای اجتماعی است. با وجود اینکه این روشها امروزه به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار Ù…ÛŒ‌گیرد بسیاری از مبتلایان به اضطراب شدید اجتماعی معتقدند این روشها در موارد شدیدتر به تنهایی تاثیرگذار نیست Ùˆ درمانهای دارویی معمولاً نتایج بهتری به دنبال دارد.
از سال Û±Û¹Û¹Û¹ پس از آنکه برخی داروها برای درمان اضطراب اجتماعی مورد تایید قرار گرفت Ùˆ به بازار عرضه شد توجه به این اختلال در ایالات متحده آمریکا به طور گسترده‌ای افزایش یافته‌است. بخشی از داروهای تجویزی را داروهای ضد افسردگی(antidepressants)شامل مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (selective serotonin reuptake inhibitors یاSSRIs) مانند فلوکستین، پاروکستین(در ایران موجود نیست)ØŒ Ø³Ø±ØªØ±Ø§Ù„ین Ùˆ Ø³ÛŒØªØ§Ù„وپرام، مهارکننده‌های بازجذب Ø³Ø±ÙˆØªÙˆÙ†ÛŒÙ† Ùˆ نوراپینفرین (serotonin-norepinephrine reuptake inhibitors یا SNRIs) Ùˆ مهار کننده‌های مونوآمینو اکسیداز(monoamine oxidase inhibitors یا MAOIs) تشکیل Ù…ÛŒ‌دهند.
داروهای دیگری Ú©Ù‡ معمولاً بدین منظور تجویز Ù…ÛŒ‌شوند شامل بتا بلاکرها(beta-blockers) Ùˆ بنزودیازپینها(benzodiazepines) Ùˆ برخی ضدافسردگیهای جدیدتر هستند. علیرغم اینکه SSRIها عوارض بسیار Ú©Ù…ÛŒ دارند Ùˆ بسیار امن هستند Ùˆ به عنوان رده اول درمانی در اضطراب اجتماعی شناخته Ù…ÛŒ‌شوند شواهد بسیاری نشان دهنده موثر نبودن این گروه از داروها در موارد شدید دارد. اخیرا شواهدی مبنی بر اختلال در سیستم دوپامینرژیک مبتلایان به اضطراب اجتماعی یافت شده‌است. بسیاری از مبتلایان به اضطراب اجتماعی نیز داروهای دوپامینرژیک مانند آمفتامینها را موثرترین داروها در برخورد کوتاه مدت با این اختلال Ù…ÛŒ‌دانند. بنزودیازپینها Ùˆ مهار کننده‌های مونوآمینواکسیداز نیز بسیار موثر گزارش شده‌اند. با این وجود خطرات احتمالی مهارکننده‌های مونوآمینو اکسیداز این داروها را به عنوان آخرین گزینه در درمان قرار Ù…ÛŒ‌دهد.
درمانهای گیاهی بسیاری نیز در اضطراب اجتماعی مورد استفاده قرار گرفته‌است. برای مثال گیاهی به نام کاوا(kava) به عنوان درمان گیاهی اضطراب اجتماعی توجه‌های بسیاری را به خود جلب کرده‌است هر چند نگرانیهایی هم در مورد آثار جانبی درمان با این گیاه وجود دارد.